نگارستان خط

تذهیب به مجموعه ای از اشکال هندسی و نقوش گیاهی اطلاق می شود که به صورتی زیبا و دلنشین و هماهنگ با گردش ها و پیچش های مکرر و موزون در کنار هم قرار گرفته باشند این هنر همواره با خوشنویسی همراه بوده که در ابتدا با رنگ مایه های محدود و به ویژه زر ناب شروع شد سپس عناصر رنگی متنوع دیگری اضافه گردید و با حفظ زمینه های بسیار گویا و مؤثری چون لاجورد ، اخری، شنگرف، سبز زنگاری و ... عرصه خودنمایی یافتند و با ذهن خلاق و زیبا اندیش، هنرمندانی بزرگ به یکی از زیباترین و فاخرترین هنرهای جهان درآمد این هنر در ابتدا با نقوش ساده در روی سفالینه ها شروع شد.  در دوره ساسانی در قالب گچ بریهای دیواری مطرح گردید.
در اوایل اسلام «کتاب» بویژه قرآن کریم جایگاه اصلی تذهیب شد.
در قرون اولیه هجری خوشنویسی بیش از تذهیب مورد نظر بود و خطاطان کار تذهیب را نیز بعهده داشتند ولی بتدریج هنرمندانی به نام «تذهیب کار» این کار را انجام دادند.
تذهیب یا زرنگاری ابتدا در عنوان های سوره های مبارک قرآن مرسوم بود و سپس رفته رفته به حواشی و میان سطرها راه یافت. در قرون چهارم ه‍.ق تذهیب بیشتر در آرایش حروف به کار می رفت بطوری که گاه بیشتر به نقاشی شبیه بود تا به خوشنویسی که در بسیاری از موارد خواندن آن کار دشوار بود.
در دوره سلجوقی خط کوفی ایرانی رشد فراوانی داشت و تذهیب به لابه لای حروف، خطوط و سطرها نیز راه یافت و بیشتر شکلهایی که در تذهیب استفاده می شد، نقش های گیاهی و به خصوص نقش معروف اسلیمی بود.

ادامه مطلب...